Huno: reconstructie en naamgenoten

Hunningham Hill in Warwickshire GB

Naamkunde
Genealogie of stamboomkunde, zoals in de hobbysfeer beoefend, gaat meestal om de verklaring van achternamen
Tenminste de stamboom Van Hanegem is op die manier gebruikt om de plaatsnaam te vinden, nadat de toponymie op een dood spoor zat...
Het is dus eerder een vorm van naamkunde dan een analyse van de biologische afstamming zoals vastgelegd in de genen (DNA), hoewel beiden elkaar kunnen helpen
Het sluit aan bij de wettelijke definitie. Iedereen heeft een naam, naamkunde is inclusief: erkenning en adoptie, kinderen van ongehuwde moeders, overspel, vondelingen en wezen
Genealogie legt de link tussen de hedendaagse achternaam en de uiteindelijke bron: meestal een plaatsnaam, veldnaam, beroepsnaam, voornaam of een persoonskenmerk
Plus de onvermijdelijke verbasteringen, het gaat erom de allereerste versie van de naam te vinden

Huno
Voor bijna alle naamdragers Van Hanegem en Van Huynegem (inclusief alle varianten) kom je - via de toponymie - uiteindelijk uit in de vroege middeleeuwen, bij Huno
Huno of Huna was de middeleeuwse stichter van een boerderij op de vruchtbare leemgronden bij de bron van de Waarbeek, ten oosten van Asse in Vlaams-Brabant
De Hunenghem te Asse is circa 1500 jaar geleden ontstaan, betekenis "Huis van Huno", eerst als boerderij, later de heerlijkheid en buurtschap Huinegem
Er is waarschijnlijk geen genen-link tussen Huno en de familie Van Huynegem, maar er is wel een naamkundig verband:

Persoonsnaam: Huno =>
Plaatsnaam: => Huningaheim => Hunenghem => Huinegem =>
Familienaam: => Van Huynegem => Van Anegem => Van Hanegem => Van Haneghem => Van Haneghan

Bodemkaart van Asse, rechts de Huinegem bij de bron van de Waarbeek

Op de vruchtbare leemgronden begon ene Huno 1500 jaar geleden een boerderij

Bron: Bodemkaarten van België volgens World Reference Base (WRB) op dov.vlaanderen.be

De naam Huno (sommige bronnen noemen Huna) is een reconstructie, gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek door historici en naamkundigen naar de -gem plaatsnamen
In het gebied rond de zuidelijke Noordzee waren in de middeleeuwen enkele duizenden toponienem die eindigden op gem, hem, heim of soortgelijk
Oorspronkelijke vorm [persoonsnaam] + [inga] + [heim]. Vrij vertaald: Huis van ...
Een deel van die -gem namen begon met "Hun". Dat had niets met de "Hunnen" te maken maar met het feit dat de naam van de stichter van de plaats begon met "Hun"
Vandaar de reconstructie van de persoonsnaam Huno of Huna

Jan Lindemans

Jan Lindemans
Jan Lindemans (2 juli 1888 Opwijk - 14 september 1963 Laken) was een eminent naamkundige en kenner van de West-Brabantse geschiedenis, taal en volkskunde
Hij is de auteur van het papieren boek Toponymie van Asse (recensie in de Volkskrant van 30 mei 1953 door Amaat Vyncke)
Over het vroege Huinegem zegt Jan Lindemans het volgende:

"Hunenghem is gevormd uit Huningaheim, d.i. de persoonsnaam Huno + inga + heem"
(J. Lindemans 1952, : p.129-130 en 1938: p.291)

"Het Hof van Hunegem (thans Huinegem) ontleent vermoedelijk zijn naam aan een toponiem van Frankische oorsprong (Huningaheim, de nederzetting van Huno en de zijnen)
(J. Lindemans 1952, : p.129-130 en 1938: p.291)

"Huinegem (gem. Assche, arr. Brussel). Hunnegem 1440 ; Huyneghem passim, 15e eeuw. -- Pers.n. Huno. -- Hom. : Hunnegem (Geeraardsbergen). Bij FOERST, I, 1500: Huninghem, ao 855 en Hunegem, 1142, niet geidentificeerd. Afgezonderde (verdwenen) hoeve, tusschen Assche en het gehucht Waarbeek. J
(Jan Lindemans in het maandblad Eigen Schoon en De Brabander, XVIIe Jaargang 1934, p.380)

Verbasterde Germaanse persoonsnamen van 1500 jaar geleden
Jan Lindemans baseerde zich in zijn boek De Toponymie van Asse uit 1952 op wetenschappelijke taalkundige en historische bronnen
Voor de -gem plaatsnamen gaat het dan om Frankische/Germaanse persoonsnamen van pakweg 1500 jaar geleden
Op www.taaldacht.nl staat een goed leesbare bijgewerkte lijst. Als persoonsnaam zijn de meesten al lang verdwenen of erg verbasterd
Ze zijn echter nog te herkennen in de vroegste notaties (in middeleeuwse archieven) van veel hedendaagse plaatsnamen
Het blijven echter reconstructies. De middeleeuwse monniken noteerden de plaatsnamen honderden jaren ná de stichting van de plaatsen door de heidense Germanen

Toponymie van Asse

Naamgenoten van Huno en Huinegem
"Huningaheim is de woonplaats van Huno‘s geslacht, een Frankische nederzetting uit het laatste kwartaal van de 4e eeuw
Homoniemen te Geraardsbergen (Hunnegem) en te Papignies (Hunenghien)." (J. Lindemans 1952, Toponymie van Asse, p. 130)

Verkennend onderzoek op internet in 2020 geeft onderstaand lijstje bijna-naamgenoten in de Nederlanden en Noordwest-Europa
De wetenschappelijke onderbouwing is van wisselende kwaliteit, maar het beeld is duidelijk: de middeleeuwse Huno had vele naamgenoten

- Hunenghien en Hunnegem in Vlaanderen, zoals genoemd door Jan Lindemans, gebaseerd op enkele papieren boeken (Petri 1937, CRTD 1940)

- Huno in Friesland, beschreven in Johan Winkel - Friesche Naamlijst

Huno in Friesland ((),

- Hunne in Friesland, beschreven in Johan Winkel - Friesche Naamlijst

- Huningaweer een verdwenen plaats nabij Woldendorp in Groningen
   (Die -Ingen-Namen der südlichen Nordseeküste: ein Beitrag zur Siedlungsgeschichte der Chauken, Friesen, und Sachsen)
  In 1508: Huningaheerd, bron: Wikipedia
  Huninga was en is een bekende familienaam in Groningen

- Hunni in Normandie (Laaglandsinfo)

- Hunningham en Hunningham Hill in het Engelse graafschap Warwickshire

- Huyn, oud-hollandse voornaam

Van der Aa, aardrijkskundig woordenboek 19e eeuw

Huno volgens Maurits Gysseling
Toponymisch Woordenboek van België, Nederland en Noord-Frankrijk (tot 1225), Maurits Gysseling
Dit woordenboek staat online

Diverse Hun... volgens Gysseling

Hunegem bij Geraardsbergen volgens Gysseling

Honinghem
Honinghem bij het leengoed Febvin-Palfart, in de heuvels halverwege Boulogne sur Mer en Lens
Tegenwoordig noemt dit Rue d'Honninghem, een lange weg tussen het gehucht bij Febvin-Palfart en een plukje huizen bij de Rue de Fauquembergues
In Toponymica in de kuststreek (Biekorf jrg 61) wordt Honinghem ten onrechte tot de waternamen gerekend ("hoon")
De Dictionnaire Historique et Archéologique du Département du Pas-de-Calais (1883) zegt erover:

Honinghem volgens de Dictionnaire

Honinghem volgens Gysseling

Hunnik

Haninghem
Onbekende plaats in Ost-Friesland (D), bron: Gysseling (Haninghem • anf. 11. • D W IX a 1 b, 6 r°)