Het wapen van Haneghem

Het wapen van Haneghem
In het wapenboek Den Boomgaert der Wapenen uit 1567 door Jean Lautte, uitgever Gheraert Salenson in Gent, staat een wapen van Haneghem met beschrijvende tekst:
"Bande d'or & de gueulles à chef d'or", dit betekent gouden diagonale stroken (bandes) omzoomd in keel (gueules=rood) met een schildhoofd in goud (vert. Vic Poolen).
Oftewel: roodgele diagonalen met een geel dak.
Het boek is authentiek, er zijn vele exemplaren bewaard, o.a. in de Universiteit Gent met bibliografische gegevens uit 2008, het wordt genoemd op Wikipedia.
Het wapenboek bevat vooral familiewapens en enkele wapens van overheden.
Een ander wapenboek, Laurent Leblond, Arm. des Pays-Bas, Arm. de l'Europe XVII/XVIII eeuw: 7521 p187 r40 - 7537 p279 r31 - 7543 p300 r39
In een van die wapenboeken staat "Honbetrey (Hombetry?) et de Hornet (Horne?) Haneghem". In andere, latere, meer bekende wapenboeken komt het wapen niet voor. Ook niet in het Wapenboek van Gent van Lieven Vander Schelden uit 1578.

Net op tijd!
Het boek was net op tijd af:
De schrijver Jean Lautte was een Gents rederijker en diaken van de Hervormde gemeente te Gent.
Op 19 september 1567 werd hij door de Inquisitie gevangen genomen en eindigde 25 januari 1569 op de brandstapel (De historie der hervormde kerk te Gent, p.26).

Update
Een beschrijving van het wapen is ook gevonden op pagina 207 van De Navorscher

Bemerkingen bij wapens
Een wapen is niet te verwarren met adel; op het eind van de middeleeuwen was er van de wapendragers hooguit één procent ook van adel, de rest had alleen een wapen.
Er staat geen Van in de naam van het wapen uit 1567. Het wapen lijkt dus naar een plaatsnaam te verwijzen.
De arme landarbeiders- en visschersfamilie Van Haneg(hem) is tweehonderd jaar jonger en heeft nooit een wapen gehad.
De eerste Van Hanegem is in 1759 geboren (Maria Christina), in 1831 volgde de eerste Van Haneghem (Johannes).
Opvallend zijn de roodgele diagonalen; die zie je verder alleen in gemeentewapens rond de noordfranse steden Rijsel en Avesnes, er schijnt echter geen relatie te zijn

Een niet-verwante familie in Gent
Volgens de laatste inzichten is de meest waarschijnlijke herkomst van het wapen "een uitgestorven, gegoede, niet-adellijke familie in Gent of omgeving":
- het wapen komt alleen voor in De Navorscher en Den Boomgaert der Wapenen, een wapenboek uit Gent, het staat niet in reguliere wapenboeken
- er zijn twee duidelijk leesbare huwelijksakten in Gent met Van Haneghems (Jacoba 01.09.1652 en Antonius 23.04.1664) en een doopakte van Anna 29.03.1626
- het wapen is er 100 jaar vóór beide akten
- de akten zijn 100 jaar vóór de landarbeidersfamilie in 't Retranchement, waarvan overigens al is aangetoond dat die afstamt van de familie Van Huynegem
- bij het wapen en de akten is geen link met de familie Van Huynegem (bron: HK Ascania te Asse) en uiteraard ook niet met de familie Van Hanegem
- in één van de akten gaat het duidelijk om gegoede burgerij (fam. Van de Winckele en "Domicella" = Jonkvrouw)
- er is vrijwel zeker geen link met (de familie De) Hunenghien in de omgeving Papignies (bron: Cercle de Généalogie de Lessines Terre de Débat)
- er is vrijwel zeker geen link met de Hunnegem in Geraardsbergen, anders had 'paltsgraaf' Emile van Huyneghem het wapen wel ontdekt en enthousiast in gebruik genomen
- tot naamdragers Van Haneghem in de Burgerlijke stand hebben de drie akten niet geleid.
Beide kerkgebouwen uit 1652 en 1664 liggen binnen de "Leielus", op een paar honderd meter aan weerszijden van de Coupure en de Ketelvest
De locatie zegt niet zoveel; reeds in de 12e eeuw was Gent een stad van meer dan 50.000 inwoners

Vruchteloos nazicht in Gent Sint Bavo
De akten en klappers van Sint Bavo vanaf 1584 staan gescand , ongeindexeerd, op Familysearch.
Doorploegen van de doopindex van 1584-1700 vanaf record #393-438 dus grofweg 1616-1634 geeft:
423 feb 1638 Marguerita Van Hauneghem
435 mrt 1646 Livinus van Honneken
415 sep 1632 Anna van Hauwegem
413 mei 1631 Maximilianus van Haugem
412 oct 1630 Henricus van Aughem
407 aug 1627 Jacobus van Haunegem
406 oct 1626 Joannes van Haeijghem

404 jul 1625 Catharina van Haeijghem

403 jul 1624 Petrus van Bavegem
400 sep 1621 Petrus van Augem
400 oct 1621 Magdalena van Bavegem
399 mei 1621 Francisca van Auweghem
398 jul 1620 Jacobus van Heije

In januari 1634 is Egidius van Hauweghem in Gent St Baafs getrouwd met Maria van der Verre (huwelijksklapper nr 311 van 819)
In mei 1634 trouwde Livinus Van Hoyghem

De plaats Haneghem
Het wapen en de naam van de Gentse familie zijn mogelijk gebaseerd op een middeleeuwse plaatsnaam Haneghem.
De samensteling Hane + ghem is niet zo bijzonder als toponiem, er zijn redelijk wat (bijna-)naamgenoten rondom de zuidelijke Noordzee
De middeleeuwse plaats Haneghem zou kunnen zijn opgeslorpt door een zich uitbreidende (middeleeuwse) stad Gent.
Dit zou kunnen verklaren dat zelfs de bekende naamkundige prof. Frans Debrabandere in zijn naspeuringen naar de familienaam nooit een plaats Haneghem heeft kunnen vinden.
Het platteland van Oost- en West-Vlaanderen en de agglomeratie Rijsel (Fr) zijn doorzocht op de plaatsnaam, de middeleeuwse stad Gent echter nog niet.

Andreas Verschueren
Verschueren is natuurlijk een bekende en veel voorkomende achternaam, maar toch nog enkele mogelijke aanknopingspunten voor verder onderzoek:
- 22.09.1635 trouwde te Gent Sint-Pieters een Andreas Verschueren met Susanna Langeraert
- 08.01.1658 trouwde te Gent Sint-Pieters een Andreas Verschueren met Maria Cornelis
   hun dochter Magdalena werd geboren 22 en gedoopt 23.10.1661 te Gent Sint-Baafs
In geval van hertrouw zou een of beide huwelijken een aanknopingspunt kunnen zijn, in de zin van namen van peters en meters van hun kinderen

Geen relatie met de familie Van Hauweghem
In de Geneanet-stamboom van "louis781" staat Maria Magdalena van Auneghem, moeder van Joanna Theresia Arents, overleden 19.12.1830 te Gent.
Even zoeken leidt al snel naar de grote Gentse familie Van (H)Auwegem.
De Gentse parochieregisters zijn niet zo goed digitaal toegankelijk als de Vlaams-Brabantse (Luc Annaert) of de Westvlaamse (Vrijwilligersrab.be).
Alleen de Gentse huwelijksregisters zijn doorzoekbaar toegankelijk gemaakt door De Zwarte Doos en wel per parochie.

In het huwelijksregister van stad Gent staan enkele interessante namen:
"Van Hauweghem Egidius huwt met Vander Verre Maria op 1634 - 2 - 12 in Sint-Baafs in het bijzijn van de getuige Van Hauweghem Livinus en getuige De Reuck Anthonius"
"Van Hauweghem Egidius huwt met Bruneels Levina op 1632 - 2 - 7 in Sint-Martinua in het bijzijn van de getuige Bruneels Judocus en getuige Sampens Joannes"
"Van Hauweghem Egidius huwt met Soetaert (Dlla) Issabelle Carola op in Sint-Baafs in het bijzijn van de getuige en getuige"
"Van Hauweghem Egidius huwt met Lanckzweert Maria op 1628 - 5 - 28 in Sint-Martinus in het bijzijn van de getuige Blanckaert Judocus en getuige Pieters Joannes "
"Van Auweghem Antonius huwt met Rechters Maria op 1691 - 11 - 20 in Sint-Baafs in het bijzijn van de getuige Vanden Broecke Henricus en getuige Eeckmans Livina"
"Van Auweghem Antonius huwt met Ronse Catharina op 1724 - 7 - 6 in Sint-Baafs in het bijzijn van de getuige Ronse Petrus en getuige Van Auwegem Magdalena"
en
"Van de Winckel Petrus huwt met Everaert Isabella op 1663 - 1 - 31 in Sint-Jakobs in het bijzijn van de getuige Dhartevelt Martinus en getuige Auweghem Joanna"

De combinatie Egidius en Antonius Van Hauweghem is een interessante:
- het was een gegoede familie, evenals de vermeende Van Haneghems
- in hetzelfde tijdvak in Gent
- met afwezigheid van Van Haneghems in deze huwelijksregisters, behalve de twee in 1652 en 1664
Echter er zijn geen duidelijk aangetrouwde huwelijksgetuigen die een link met beide Van Hanegems zouden kunnen bevestigen

Familiewapen Van Hauweghem? Nee
Ook het Familiewapen Van Hauweghem is anders, Le Grand Armorial International bevestigt dat:
"d'or, à une fasce de sable, accompagnée en chef de deux étoiles (5) de gueules, et en pointe d'une merlette de sable"
    (in goud, met een grijze balk, bovenaam twee rode sterren, en onderaan een grijze merel)
en ook: "d'azur, à une bande d'argent, accompagnée de deux étoiles d'or"
    (blauw, naar een zilveren bocht, vergezeld van twee verticale gouden raamstijlen)

Wordt vervolgd...
Er zijn diverse nog niet geraadpleegde 16de of vroeg 17de-eeuwse wapenboeken, zoals het wapenboek de Potter (RAG, Alg. Familiefonds, 6274: ca a° 1540, 1194 wapens); C. Gailliard (KBR, Hss. 7451 en IV 1276: a° 1557, 600 wapens); München (Stadsbibl. München, codex 265: a° 1562, 820 wapens); Lautte (gedrukt te Gent: a° 1567, 832 wapens); de Coninck (KBR, Hs, Fonds Goethals, 675: 16de e., 324 wapens); de wapenkaart van Vlaanderen (gedrukt 1628: 613 wapens) of Lotins (RAB, Aanwinsten 3171: ca a° 1630, 182 maal 8 kwartieren).25
Of het lijstje op https://www.hogeraadvanadel.nl/collecties/archief-van-de-chambre-heraldique/inventaris
Inhoudelijke informatie over het toponiem is er echter niet uit te verwachten...

www.huinegem.be